YouTube Filistin’e sansür mü uyguladı? İnsan hakları videoları ortadan kaldırıldı

YouTube Filistin’e sansür mü uyguladı? İnsan hakları videoları ortadan kaldırıldı

YouTube’un aldığı son karar, internet özgürlüğü ve insan hakları savunuculuğu açısından büyük bir tartışma başlattı. Filistin’de yaşanan hak ihlallerini belgeleyen üç sivil toplum kuruluşunun hesapları, platformdan sessizce kaldırıldı. Onlarca yıllık arşiv niteliğindeki görüntüler artık erişilemez durumda.

YouTube neden Filistin içeriklerini kaldırdı?

Google’a bağlı YouTube’un sözcüsü, kararın gerekçesi olarak ABD Dışişleri Bakanlığı’nın uyguladığı yaptırımları gösterdi. Şirket, “mevcut ticaret ve yaptırım yasalarına uymakla yükümlü olduklarını” belirterek hesapların bu nedenle silindiğini doğruladı.

Ancak dijital hak savunucuları, bu açıklamanın siyasi bir örtü olduğunu düşünüyor. Çünkü kaldırılan hesaplar, yalnızca savaş suçlarını belgeleyen rapor ve videolar içeriyordu. Herhangi bir nefret söylemi veya yasa dışı unsur bulunmadığı halde, hesapların tamamen kapatılması “dijital sansür” olarak görülüyor.

ABD yaptırımları bahanesiyle mi silindi?

Silinen hesaplar arasında Al-Haq, Al Mezan Center for Human Rights ve Palestinian Centre for Human Rights (PCHR) bulunuyor. Bu kuruluşlar, Gazze’deki askeri operasyonlar, sivillere yönelik saldırılar ve insan hakları ihlalleriyle ilgili onlarca video yayımlamıştı.

YouTube, bu örgütlerin ABD tarafından yaptırım listesine alındığını hatırlatarak kararı savundu. Ancak uluslararası hukukçular, “yaptırım listesi bahanesiyle insan hakları belgelerinin kaldırılmasının” ifade özgürlüğü ilkelerine aykırı olduğunu dile getiriyor.

Kaldırılan videolarda ne vardı?

Yaklaşık 700 video erişime kapatıldı. Bunların arasında:

• Gazze’deki yıkımların saha görüntüleri,

• Savaş suçlarına dair belge ve röportajlar,

• Gazeteci Shireen Abu Akleh’in ölümü üzerine yapılan araştırma kayıtları,

• Uluslararası mahkemelere gönderilmek üzere hazırlanmış insan hakları raporları bulunuyordu.

Uzmanlara göre bu görüntüler, ileride mahkemelerde delil olarak kullanılabilecek nitelikteydi. Dolayısıyla kaldırılmaları, sadece bir sosyal medya olayı değil, adalet sürecine zarar veren ciddi bir gelişme.

Dijital hafıza siliniyor

Silinen hesaplar, yıllardır bölgede yaşanan ihlalleri belgeleyen bağımsız arşivler oluşturmuştu. Bu videoların kaybolması, bölgedeki olaylara dair dijital hafızanın da silinmesi anlamına geliyor.

Dijital hak örgütleri, bu durumu “modern çağın kitap yakımı” olarak tanımlıyor. Çünkü çevrim içi platformlar, savaş suçlarını belgeleyen önemli tanıklıkların tek kaynağı hâline gelmiş durumda.

Tepkiler büyüyor

YouTube’un bu kararı sosyal medyada büyük yankı uyandırdı. Binlerce kullanıcı #YouTubeCensorsPalestine etiketiyle protesto başlattı. Gazeteciler, akademisyenler ve insan hakları temsilcileri platformu çifte standart uygulamakla suçluyor.

Common Dreams ve Daily Sabah gibi uluslararası yayınlar, YouTube’un kararını “politik baskı sonucu alınmış” olarak nitelendirdi. Bazı yorumcular ise, şirketin İsrail ile ilişkili içeriklere dokunmamasını “taraflı tutumun kanıtı” olarak görüyor.

Sessizlik politikası eleştiriliyor

YouTube, tepkilere rağmen ek bir açıklama yapmadı. Şeffaflık raporlarında da hangi hesapların ve neden kaldırıldığının detayları yer almıyor. Bu durum, şirketin “hangi politik baskılar altında hareket ettiği” sorusunu gündeme getirdi.

Uzman görüşleri: “Bu sadece bir silme değil, tarihsel bir kayıp”

Dijital medya araştırmacısı Omar Said, YouTube’un kararını şöyle değerlendirdi:

“Bu içerikler sadece videolardan ibaret değildi; bir halkın yaşadığı acıların kayıtlarıydı. Onları kaldırmak, tarihi yok saymaktır.”

Uluslararası hukuk uzmanı Laura Evans ise, bu kararın ileride davalarda kullanılabilecek delilleri ortadan kaldırdığını belirtti:

“Bir gün adaletin önüne çıkacak kişiler için bu videolar, sessiz tanıklardı. Artık o tanıklar susturuldu.”

Daha önce de benzer olaylar yaşandı

YouTube’un benzer adımları geçmişte de tartışma yaratmıştı.

• 2021’de Suriye’deki savaş suçlarını belgeleyen bazı hesaplar “şiddet içeriği” gerekçesiyle kaldırıldı.

• 2023’te Ukrayna’daki sivil saldırı videoları da aynı şekilde erişime kapatıldı.

Ancak Filistin örneğinde fark şu: Silinen içerikler, ABD’nin müttefiki İsrail’le ilgili. Bu da karara yönelik tepkilerin daha sert olmasına yol açtı.

Dijital tarafsızlık tehlikede

Birleşmiş Milletler Dijital Haklar Bildirgesi’ne göre teknoloji şirketleri, politik baskılardan bağımsız çalışmakla yükümlü. Bu nedenle insan hakları örgütlerinin videolarının ABD yaptırımları gerekçesiyle kaldırılması, uluslararası normlara açıkça aykırı bir durum olarak değerlendiriliyor.

Uzmanlara göre bu olay, “özel şirketlerin devlet çıkarlarına hizmet eder hâle gelmesinin” en çarpıcı örneklerinden biri.

YouTube’un bu kararı, dijital çağda bilginin kime ait olduğu sorusunu yeniden gündeme getirdi.
Bir yanda devlet baskısı ve yaptırımlar, diğer yanda halkın yaşadığı gerçekleri anlatan kayıtlar...

Silinen her video, sadece bir veri değil; insanlık tarihinin bir kesitiydi.
Bu olay, gelecekte dijital hafızayı korumanın neden bu kadar önemli olduğunu bir kez daha gösteriyor.

Sık Sorulan Sorular (SSS)

YouTube hangi Filistin hesaplarını sildi?
Al-Haq, Al Mezan Center for Human Rights ve PCHR hesapları kaldırıldı.

Kararın nedeni ne?
Şirket, ABD yaptırımlarına uymak zorunda olduklarını belirtti.

Tepkiler ne yönde?
Dünya genelinde sansür eleştirileri yükseliyor ve şeffaflık talep ediliyor.