2019 yılının son aylarında Çin’in Wuhan şehrinde ortaya çıkan ve milyonlarca insanın ölümüne neden olan Koronavirüs pandemisi hala devam etmekte ve milyonların hayatını etkilemektedir. Bunun yanısıra virüs yeni mutasyonlarla karşıma çıkmakta ve daha farklı semptomlarla seyrederek karşımıza çıkmaktadır.
Mutasyonlu Virüs Nedir?
Mutasyonlu virüs herhangi bir virüsün ortam şartlarına ve ona karşı oluşturulan savunma mekanizmalarına (aşı, ilaç vb) karşı yeni bir savunma yöntemi geliştirmek üzere kendisini değiştirmesi demektir. Mutasyon ile değişen virüs oluşturduğu yeni savunma mekanizmaları ile daha farklı yollarla vücutta hastalık oluşturabilir. Bu da hastalığın belirtilerinin değişmesi, bulaşma zamanının kısalması, bulaşmasının kolaylaşması veya hastalığın daha ağır belirtiler göstermesi şeklinde sorunlara yol açabilmektedir. Dünya üzerinde fazlaca kişinin etkilendiği koronavirüs için de bu durum geçerlidir. Sık sık mutasyona uğrayan virüs ile mutasyonlu virüs belirtileri ortaya çıkmaktadır.
Belirtileri Nelerdir?
Mutasyonlu virüs belirtileri kişiden kişiye değişebilmektedir. Hastalığı geçiren kişinin yaşına, cinsiyetine, geçirdiği hastalıklara, kronik hastalıklarına veya aşı durumuna bağlı olarak farklı belirtiler gösterebilir. Bazı hastalarda hiç belirti vermeden nezle gibi geçerken bazı hastalarda ağır solunum sıkıntıları ve hastane yatışları görülebilir.
Hastalarda görülen mutasyonlu virüs belirtileri ise şu şekildedir:
- Ateş
- Burun akıntısı
- Nefes darlığı
- Solunum güçlüğü
- Öksürük
- Hapşırma
- Ciddi halsizlik
- Kas ve eklem ağrıları
- Boğaz ağrısı
- Baş ağrısı
- Gözlerde kızarıklık, sulanma
- Mide bulantısı
- Kusma
- Ciltte döküntü
- İshal
- Titreme
- Tat ve koku kaybı
Mutasyonlu Virüs Nedenleri Nelerdir?
Virüsler çoğalmak için canlı bir hücre içine girmek durumundadır. İnsanlarda hastalık oluşturan Sars-Cov-2 virüsü de aynı şekilde insan hücrelerinin içine girerek kendi yaşamını sürdürmektedir. Hücrelerin içine girmesi ve insanların vücudunda hastalık oluşturması sırasında karşılaştığı savunma mekanizmaları için yeni yollar geliştirir. Bu sebeple virüsler mutasyona uğrar ve yeni hastalık belirtileri dediğimiz mutasyonlu virüs belirtileri ortaya çıkar.
Mutasyonlu Virüs Çeşitleri Nelerdir?
SARS-CoV-2 ortaya çıktığı zamandan bu yana milyonlarca mutasyona uğramıştır. Bu mutasyonların hepsi virüste karakteristik özellik değişimine sebep olmamıştır. Fakat halk arasında da sıkça duyulan alfa, beta, delta, omicron gibi varyantlar virüsün bulaştırıcılık, öldürücülük ve belirtileri gibi karakteristik özellikler üzerinde belli değişimlere neden olmaktadır.
Alfa Varyantı
Alfa varyantı ilk olarak 2020 yılının sonlarında İngiltere’de tespit edilmiştir. Bu varyantta oluşan mutasyon virüsün hücre içine girmesini sağlayan proteinin yapısını değiştirerek ortaya çıkmıştır. Bu değişim virüsün ilk çıkan koronavirüse oranla daha bulaşıcı hale gelmesine sebep olmuştur. Fakat aşılar yapısı değişen bu proteini hedef aldığı için bu mutasyon aşıya karşı direnç oluşturmamıştır.
İlk nerede çıktı
Beta varyantı ilk olarak Güney Afrika’da tespit edilmiştir. Beta varyantı hastalığın seyrini ağırlaştırmamış fakat virüsün daha hızlı yayılmasına sebep olmuştur.
Gamma Varyantı
Gama varyantı ilk olarak Brezilya’dan Japonya’ya seyahat eden bir insan üzerinde tespit edilmiştir. Bu varyantın aşıya dirençli olacağı düşünülse de BioNTech/Pfizer aşısı bu varyanta karşı aşılarının etkili olduğunu gösteren çalışmalar sunmuştur.
bulaşıcılık riski
Delta varyantı ilk olarak Hindistan’da tespit edilmiştir ve kısa sürede dünya genelinde vakaların çoğunluğunu oluşturan alt tür haline gelmiştir. Delta varyantının diğer varyantlardan yaklaşık yüzde 50 daha bulaştırıcı olduğu belirtilmiştir. Yapılan çalışmalar ise BioNTech/Pfizer alışının ikinci doz sonrası delta varyantı karşısında yüzde 88 koruyuculuğu olduğunu göstermiştir.
Omicron Varyantı
İlk olarak Güney Afrika’da tespit edilen omicron varyantı ile ilgili yapılan çalışmalar diğer varyantlardan daha bulaşıcı olduğunu ortaya koymuştur. Yeni tip koronavirüs omicron varyantı daha bulaşıcı seyretse de genel olarak daha hafif semptomlarla seyretmektedir.
Mutasyonlu Virüs Tanısı Nasıl Konur?
Seyrettiği farklı belirtilere karşın Dünya Sağlık Örgütü PCR testlerinin koronavirüs vakalarını tespit etmekte hala etkin olduğunu belirtmiştir. Mutasyonlara göre belirtiler değişse de PCR testleri geçerliliğini korumaktadır. Bunun yanısıra farklı testler için çalışmalar yapıldığı Dünya Sağlık Örgütünce belirtilmiştir.
Mutasyonlu Virüs Üzerine Aşıların Etkisi Nedir?
Son olarak ortaya çıkan omicron varyantı aşıların etkinliği üzerinde bazı soru ve sorunları meydana getirmiştir. Bu sebeple geçtiğimiz aylarda çeşitli aşı şirketleri mutasyonlara karşı aşılarını geliştirmeye yönelik çalışmaları olduğu açıklamıştır. Fakat şimdilik üçüncü doz aşısını olanların omicron ve diğer varyantları daha hafif semptomlarla atlattığı yönünde kesin olmasa da bazı veriler mevcuttur. Bu sebeple hem dünyada hem ülkemizde sağlık profesyonellerince üçüncü doz aşının önemi vurgulanmaktadır.
Mutasyonlu Virüs Tedavisi Nasıldır?
Hatırlatma dozu olan 3. dozunu yaptırmış kişilerde daha hafif seyretse de aşısız kişiler üzerinde ciddi etkilerle seyretmektedir. Bu sebeple yoğun bakım ve solunum desteğinin yanı sıra diğer covid vakalarında etkili olan kortikosteroidler ve bazı reseptör blokörleri hala etkili olarak kullanılmaktadır.
Mutasyonlu Virüs Hakkında Merak Edilenler
Omicron da dahil olmak üzere ortaya çıkan bütün koronavirüs varyantları kısa bir sürede yayılarak dünya genelinde milyonlarca insanı etkilemiş ve etkilemeye devam etmektedir. Ülkemizde ise Aralık 2021 tarihinde Sağlık Bakanlığının yaptığı açıklamada ülkemizde omicron varyantı tespit edildiği belirtilmiştir. Yine Sağlık Bakanlığının yaptığı açıklamalara göre kısa sürede ülkemizdeki vakaların yaklaşık yüzde 10’unu oluşturduğu belirtilmiş ve son yapılan açıklamalarda İstanbul’daki vakaların %50’den fazlasını omicron varyantının oluşturduğu söylenmiştir.
Bulaştırıcılık
Dünya Sağlık Örgütü diğer mutasyonlardan daha hızlı yayıldığını belirtse de bilgilerin kesinleşmesi için biraz daha vakit geçmesi gerektiğini açıklamıştır.
Hastalık Şiddeti
Dünya Sağlık Örgütü yeni varyantın şiddetinin diğerlerinden daha hafif seyrettiğini belirtmiş fakat zamanla daha ağır etkilerin görülebileceğini ve bunların belirlenmesi için zamana ihtiyaç olduğunu açıklamıştır. Dünya genelinde artan koronavirüs hastane yatışları sebebinin omicron varyantı olabileceği düşünülmektedir. Bu sebeple devam eden koronavirüs önlemlerine uyulmalı ve devam edilmelidir.
Daha Önce Covid-19 Geçirmiş Olmanın Etkisi
Şimdiye kadar elde edilen bilgiler daha önce Covid-19 geçirmiş olan kişilerin yeni varyantlara yakalanma olasılığının daha yüksek olduğunu göstermektedir. Ancak bu konuya dair net bilgiler şuan için elde edilmemiştir.
Mutasyonlu Virüsten Korunmak İçin Yapılması Gerekenler
Mutasyonlu virüs için yapılması gerekenler diğer koronavirüslerden pek de farklı değildir. Havaların soğuması nedeniyle kapalı vaktin çoğunun kapalı alanda geçirilmesi virüsün yayılmasına zemin hazırlar. Açık alanda sosyal mesafeye dikkat edilerek vakit geçirmek kabaca yeterli olsa da kapalı alanda mutlaka maske kullanılması gerekir. Ayrıca el hijyeni ve diğer temizlik önemlerine uymak da büyük önem arz eder. Elleri en az 20 saniye sabunlu suyla yıkamak, parmak aralarını ve tırnakları avuç içine sürterek temizlemek gerekir. Toplu davetlerden uzak durmak veya davetlerde sosyal mesafe kurallarına uymak ve havalandırmaya dikkat etmek önemlidir. Herhangi bir kronik hastalığı bulunan veya riskli yaş grubundaki kişilerin aşılarının hatırlatma dozunu mutlaka olması önemlidir.
Herhangi bir COVID-19 belirtisi taşıdığını düşünenlerin en yakın sağlık kuruluşuna başvurması ve PCR testi yaptırması önemlidir. Bu süreç içerisinde kişinin kendisini karantinaya alması ve sosyal mesafe kurallarına daha çok dikkat etmesi gerekir. Testi pozitif çıkan kişilerin de belirlenen izolasyon kurallarına ve sürelerine uyması önem toplum ve bireysel sağlık açısından önem arz eder. Sağlıklı günler dileriz.
Enfeksiyon Hastalıkları ve Mikrobiyoloji
Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.