Nvidia ve AMD'nin Çin'e Çip Satışı Krize Neden Oldu: Washington Rahatsız, Pekin Sertleşiyor

ABD ile Çin arasındaki teknoloji savaşı yeniden alevlendi. Trump yönetiminin Nvidia ve AMD gibi Amerikan çip devlerinin Çin’e yapay zekâ odaklı yarı iletken satmasına izin veren yeni planı, Washington’da ciddi güvenlik endişelerine yol açtı. Pekin yönetimi ise bu gelişmeye karşılık, ABD çiplerine yönelik sınırlayıcı adımlar atmaya başladı.

Demokrat Senatörlerden Trump’a Sert Mektup

Altı Demokrat Senatör, Başkan Donald Trump’a hitaben yayımladıkları açık mektupta, Nvidia ve AMD’nin Çin’e yapay zekâ çipi satmasına olanak tanıyan anlaşmanın ulusal güvenlik açısından ciddi riskler barındırdığını belirtti.

Senatörler Chuck Schumer, Mark Warner, Jack Reed, Jeanne Shaheen, Christopher Coons ve Elizabeth Warren’ın imzasını taşıyan mektupta, ABD teknolojisinin askeri üstünlük için hayati öneme sahip olduğu vurgulandı.

Senatörler şu ifadeyi kullandı:

“Amerika’nın teknolojik liderliği, yalnızca yenilik kapasitesine değil; bu teknolojileri stratejik rakiplerin erişiminden koruma yeteneğine de bağlıdır. Böylesi ileri teknolojilerin, ulusal güvenliğimize tehdit oluşturabilecek ülkelere satılması, stratejik üstünlüğümüzü riske atar.”

Demokratlar, özellikle Nvidia’nın H20 ve AMD’nin MI308 modelleri gibi üst düzey yapay zekâ çiplerinin Çin tarafından askeri amaçlarla kullanılabileceğini belirtti. Bu nedenle Trump’ın ihracat lisansı karşılığında satışlardan %15 gelir alınmasını öngören planını “tehlikeli bir taviz” olarak nitelendirdiler.

Nvidia İddiaları Reddetti: “H20 Askeri Amaçlı Değil”

Nvidia cephesinden gelen açıklamada ise, söz konusu çiplerin askeri kabiliyetleri artırma amacı taşımadığı savunuldu. CNBC’ye konuşan Nvidia sözcüsü, H20 çiplerinin küresel geliştiriciler için tasarlandığını belirterek şunları söyledi:

“H20 kimsenin askerî gücünü artırmaz. Ancak ABD’nin yapay zekâ alanında liderliğini sürdürmesi için küresel geliştiricilerin desteğini çekmesine yardımcı olur. Yasaklar, yalnızca Amerikan ekonomisine zarar veriyor.”

Öte yandan, AMD’den konuyla ilgili henüz bir açıklama yapılmadı.

Demokratlardan Ek Talepler: “Anlaşmaların Detaylarını Açıklayın”

Mektupta yalnızca eleştiri değil, bilgi talebi de yer aldı. Senatörler, Trump yönetiminden sadece Nvidia ve AMD ile yapılan mevcut anlaşmaları değil, benzer kapsamda başka şirketlerle imzalanmış olabilecek düzenlemeleri de açıklamasını istedi.

Bu taleplerin amacı, ABD’nin stratejik teknolojilerini ne ölçüde dışa açtığını ve bunun ulusal güvenliğe olan etkilerini daha net ortaya koymak.

Demokratlar son olarak şu çağrıda bulundu:

“Yönetiminize, ABD’nin teknolojik üstünlüğünü pazarlık konusu yapan bu tehlikeli politikadan vazgeçmesi için çağrımızı yineliyoruz.”

Trump Cephesinden Sert Tepki: “İronik Bir Yaklaşım”

Beyaz Saray’dan yapılan açıklama ise eleştirileri küçümser nitelikteydi. Sözcü Kush Desai, Demokratların daha önce benzer durumlara sessiz kaldığını belirterek şu ifadeleri kullandı:

“Biden yönetimi döneminde bu çipler Çin’e serbestçe satılırken ses çıkarmayanların şimdi ulusal güvenlikten söz etmesi ironik.”

Trump yönetimi, teknoloji ihracatında kontrolün hâlâ kendilerinde olduğunu ve ulusal çıkarların göz ardı edilmediğini savunuyor.

Çin’den ABD’li Çip Firmalarına Soğuk Duş

Öte yandan, Çin yönetimi de Nvidia ve AMD’ye sıcak yaklaşmıyor. ABD’nin çip politikasına karşılık olarak, Pekin kendi şirketlerini ABD yapımı çiplerden uzak tutmaya yöneltiyor.

The Information’ın haberine göre, Çinli düzenleyiciler; ByteDance, Alibaba ve Tencent gibi büyük teknoloji firmalarına Nvidia’dan yeni çip alımlarını durdurma talimatı verdi. Gerekçe ise “ulusal güvenlik incelemeleri” olarak sunuldu.

Bu gelişme, Çin’in ABD teknolojisine olan bağımlılığını azaltma hedefinin hız kazandığını gösteriyor.

Çin’in Çip Stratejisi: Bağımlılığı Azaltma Adımları

Pekin yönetimi, uzun süredir ABD teknolojisine olan bağımlılığını azaltmaya yönelik politikalar yürütüyor. Özellikle yarı iletken alanında kendi üretim kapasitesini artırma çabaları, ABD’nin kısıtlamalarıyla daha da ivme kazandı.

• Çin, yerli çip üreticilerine büyük teşvik paketleri sunuyor.

• Üniversitelerde yarı iletken mühendisliği bölümleri genişletiliyor.

• Devlet destekli şirketler, alternatif üretim zincirleri oluşturuyor.

ABD çiplerinin yasaklanması, kısa vadede bazı Çinli firmalar için zorlayıcı olabilir. Ancak uzun vadede Pekin, bu hamleyi kendi teknolojik bağımsızlığına geçişin bir parçası olarak görüyor.

Amerikan Şirketleri Baskı Altında

Nvidia ve AMD gibi şirketler, Çin pazarının genişliği nedeniyle satışlarını sürdürmek istiyor. Ancak hem ABD hükümetinden hem de Çin otoritelerinden gelen baskı, bu şirketlerin manevra alanını kısıtlıyor.

Şu anda karşı karşıya kalınan zorluklar arasında:

• İhracat lisanslarının karmaşıklığı

• Jeopolitik riskler

• Çin’in alternatif tedarikçilere yönelme çabası

• ABD içindeki siyasi baskılar

Özellikle yapay zekâ ve makine öğrenimi gibi stratejik alanlarda, bu çiplerin rolü kritik. Bu yüzden hem Washington hem Pekin bu ürünlerin dolaşımını yakından izliyor.

Sık Sorulan Sorular (SSS)

1. Nvidia’nın H20 çipi nedir, neden tartışma konusu oldu?
H20, yapay zekâ işlemlerine odaklı bir yüksek performanslı çiptir. Çin’e satılması, askeri kullanım potansiyeli nedeniyle eleştiriliyor.

2. Trump yönetimi çip satışına neden izin verdi?
%15 gelir paylaşımı karşılığında Nvidia ve AMD gibi firmaların Çin’e çip satmasına izin verildi. Amaç, hem şirketleri desteklemek hem de ihracatı kontrol altında tutmak.

3. Çin neden Nvidia çiplerini yasakladı?
Çin, ABD ile yaşanan politik gerilimler ve “ulusal güvenlik” gerekçesiyle, bazı teknoloji firmalarına Nvidia çip alımlarını askıya alma talimatı verdi.