Bilimsel Heyecanın Yeni Adresi: Suriye'de Deniz Kaplumbağası Fosili Keşfi

Suriye'nin kuzeyinde, Afrin kenti yakınlarında gerçekleştirilen kazılarda, bilim dünyasında büyük yankı uyandıran bir fosil keşfi yapıldı. Uluslararası bir araştırma ekibi, bu bölgede şimdiye kadar bilinmeyen bir deniz kaplumbağası türüne ait fosil buluntularına ulaştı. Syriemys lelunensis adı verilen bu yeni tür, yalnızca Suriye’nin değil, tüm Doğu Akdeniz’in paleontolojik geçmişi açısından da önemli ipuçları sunuyor.

Bu fosil, yaklaşık 50 milyon yıl öncesine, yani Erken Eosen dönemine tarihleniyor. Buluntular, São Paulo Üniversitesi öncülüğünde çalışan Brezilya, Suriye, Almanya, Lübnan ve Kanada’dan araştırmacıların ortak çalışmasıyla tanımlandı. Fosil; kabuğun iç kalıbı, alt kabuk parçaları, leğen kemiği ve arka uzuvları içeriyor. En dikkat çekici yanı ise Suriye'den bilimsel olarak tanımlanan ilk omurgalı fosil türü olması.

Syriemys lelunensis: Bir Türün Hikâyesi

Araştırmanın başyazarı olan paleontolog Wafa Adel Alhalabi, bu fosilin 2010 yılında Afrin'e bağlı Al-Zarefeh bölgesindeki bir taş ocağında, patlama sırasında ortaya çıktığını belirtiyor. Bu kemik parçaları, yaklaşık 13 yıl boyunca Halep’teki Jeoloji ve Maden Kaynakları Genel Müdürlüğü ofisinde korunmuş. Alhalabi’nin ifadesine göre, uluslararası iş birliği sayesinde bu fosil, sonunda bilimsel olarak tanımlanabilmiş.

Fosil kabuk oldukça iyi korunmuş durumda. Oval şekilli bu kabuk 53 cm uzunluğunda ve 44 cm genişliğinde. Özellikle leğen kemiği ve bacak kemiklerinin bulunması, bilim insanlarına türün evrimsel ilişkilerini daha net anlama fırsatı sundu.

Kaya İçindeki Mikrocanlılardan Yaş Tayini

Fosilin çevresindeki kayalardan çıkarılan foraminifer adı verilen tek hücreli canlılar, bu deniz kaplumbağasının yaşının doğru biçimde tespit edilmesini sağladı. Bu mikroskobik canlılar, jeolojik zaman çizelgesinde çok hassas yaş verileri sunabiliyor. Bu sayede fosilin, yaklaşık 50 milyon yıl öncesine ait olduğu net biçimde belirlendi.

Yan Boyunlu Kaplumbağaların Evrimi: Yeni Bir Sayfa

Syriemys lelunensis, soyu tükenmiş Stereogenyini grubuna ait. Bu grup, modern yan boyunlu kaplumbağaların (Pleurodira) denizel ortamda yaşayan soydaşları olarak biliniyor. Tübingen Üniversitesi’nden Dr. Gabriel S. Ferreira’nın aktardığına göre, günümüzdeki yan boyunlu kaplumbağaların tamamı tatlı su ortamlarında yaşarken, Stereogenyini üyeleri tuzlu sularda yaşamlarını sürdürmüş.

Bu kaplumbağaların fosilleri daha önce Güney ve Kuzey Amerika, Afrika, Karayipler ve Doğu Asya’da bulunmuştu. Şimdi ise Suriye de bu listeye eklendi. Bu durum, grubun evrimsel kökenleri hakkında yeni hipotezleri gündeme getiriyor. Ferreira’ya göre, Syriemys lelunensis'in keşfi, bu grubun Akdeniz çevresinde doğmuş olabileceğini düşündürüyor.

Suriye'nin Denizle Kaplı Geçmişi

Bugünkü Suriye toprakları, Kretase döneminin başından Geç Miyosen’e kadar büyük ölçüde denizle kaplıydı. Yani yaklaşık 145 ila 5 milyon yıl önce, bu bölge tamamen su altındaydı. Bu nedenle, denizel fosil buluntularının varlığı bilim insanlarını şaşırtmıyor. Ancak Stereogenyini gibi nadir bir grubun burada bulunması, bu coğrafyanın evrimsel süreçteki önemini artırıyor.

Araştırmanın kıdemli yazarı Prof. Max Langer, bu buluntunun yalnızca jeolojik değil, aynı zamanda kültürel açıdan da önem taşıdığını vurguluyor: “Suriye’deki trajik durum göz önüne alındığında, böyle bir bilimsel keşfin duyurulması, adeta bilimsel bir umut ışığıdır.”

Bilim ve Dayanıklılık: Zor Şartlarda Sürdürülen Araştırmalar

Suriye’deki iç savaşın gölgesinde yürütülen bu çalışma, bilimin her şeye rağmen varlığını sürdürebileceğini kanıtlıyor. Prof. Langer ve ekibi, araştırmalarını “Suriye’de Kaybolan Zamanı Geri Kazanmak” adlı bir makale serisiyle genişletmeyi planlıyor. Bu seri, geçmişte sahada toplanmış materyallere ve yerinde çekilmiş fotoğraflara dayanıyor.

Ferreira, bu başlığın yalnızca ülkenin jeolojik geçmişine değil, aynı zamanda savaş koşullarında sekteye uğrayan bilimsel çalışmalara da işaret ettiğini belirtiyor. Bu bağlamda, Syriemys lelunensis’in keşfi yalnızca bir fosil buluntusu değil, aynı zamanda bir bilimsel direnişin simgesi olarak da değerlendiriliyor.

Suriye'nin Bilimsel Geleceği İçin Bir Umut

Suriye’nin ilk bilimsel olarak tanımlanan omurgalı fosil türü olan Syriemys lelunensis, sadece bir türün değil, aynı zamanda bir ülkenin bilimsel potansiyelinin de temsilcisi haline geldi. Araştırmanın yayımlanması, genç bilim insanlarına ve araştırmacılara ilham kaynağı olmayı hedefliyor.

Bu keşif, aynı zamanda Akdeniz havzasının fosil geçmişine dair eksik parçaları tamamlamaya yönelik büyük bir adım. Doğu Akdeniz coğrafyasının, özellikle de Levant bölgesinin, küresel ölçekte daha fazla paleontolojik araştırma yapılmasını gerektirdiği bir kez daha ortaya konmuş oldu.

Sık Sorulan Sorular

1. Syriemys lelunensis nedir?
Syriemys lelunensis, Suriye’nin Afrin bölgesinde keşfedilen, 50 milyon yıl öncesine ait yeni bir deniz kaplumbağası türüdür.

2. Bu fosil neden önemli?
Suriye’den tanımlanan ilk fosil omurgalı türü olması ve Stereogenyini grubunun en eski örneği olması nedeniyle bilimsel açıdan büyük öneme sahiptir.

3. Fosil nerede bulundu?
Fosil, 2010 yılında Afrin yakınlarındaki Al-Zarefeh taş ocağında, bir patlama sonucu gün yüzüne çıktı.