Doğum kontrol yöntemleri arasında yer alan haplar, düzenli kullanımda yüksek koruma sağlasa da, etkilerinin ne zaman başladığı konusunda pek çok kişinin kafası karışabiliyor. Özellikle ilk kez kullanacaklar için bu durum büyük bir merak konusu. Elbette her doğum kontrol hapı aynı şekilde çalışmaz. Bu nedenle koruyuculuğun ne zaman başlayacağını anlamak için hap türlerine yakından bakmak gerekir. Yazının devamında, örnek durumlarla hangi hapın ne zaman etki göstermeye başladığını detaylıca inceleyeceğiz.
Doğum Kontrol Hapı Çeşitleri
Doğum kontrol hapları, hormonal içeriklerine göre iki ana gruba ayrılır. Bu gruplar, hapların koruma mekanizmasını ve etki süresini belirleyen en önemli faktörlerdir.
Kombine Doğum Kontrol Hapları
Bu haplarda östrojen ve progesteron hormonları birlikte bulunur. Kombine haplar, yumurtlamayı engelleyerek gebeliği önler. Ayrıca rahim ağzındaki mukusu kalınlaştırarak spermin rahme ulaşmasını zorlaştırır. Bu haplar monofazik (her gün aynı doz hormon) veya multifazik (hormon dozu değişen) olabilir.
Piyasada yaygın olarak bulunan paketlerde genellikle 21 aktif + 7 inaktif ya da 24 aktif + 4 inaktif hap bulunur. İlgili paketteki inaktif günlerde adet kanaması görülmesi beklenir.
Mini Haplar (Yalnızca Progesteron İçeren Haplar)
Mini haplar yalnızca progesteron içerir. Tüm haplar aynı dozda hormon barındırır ve aktif-inaktif ayrımı yoktur. Bu haplar özellikle emziren kadınlar veya östrojene karşı hassasiyeti olan bireyler için önerilir.
Mini haplar, servikal mukusu kalınlaştırarak ve rahim iç tabakasını değiştirerek gebeliği önler. Yumurtlamayı her zaman engellemeseler de, etkili bir korunma yöntemidir.
Doğum Kontrol Hapları Nasıl Koruma Sağlar?
Gebelik için yumurtlamanın gerçekleşmesi ve döllenen yumurtanın rahme tutunması gerekir. Doğum kontrol hapları ise sentetik hormonlar sayesinde bu süreci çeşitli noktalardan kesintiye uğratır:
-
Yumurtlamayı engeller.
-
Servikal mukusu kalınlaştırır.
-
Rahim iç tabakasını döllenmeye elverişsiz hale getirir.
Bu sayede gebeliğin gerçekleşmesi önlenmiş olur. Ancak her hap türünün etkisi aynı anda başlamaz. Kullanım şekli ve zamanı, korumanın başlama süresini doğrudan etkiler.
Hangi Doğum Kontrol Hapı Ne Zaman Korur?
Hapların koruyuculuğu, kullanım zamanına ve türüne göre farklılık gösterir. İşte detaylar:
Kombine Haplar
-
Adet döngüsünün ilk 5 günü içinde başlanırsa: Anında koruma sağlar.
-
Döngünün diğer zamanlarında başlanırsa: Etki başlaması için 7 gün ek korunma gerekir.
-
Doğum sonrası (21. günden itibaren başlanırsa): Hemen koruma sağlar.
-
Düşük veya kürtaj sonrası 5 gün içinde başlanırsa: Etki anında başlar. Daha sonra başlanırsa, 7 gün beklemek gerekir.
Mini Haplar
-
Adet döngüsünün 1–5. günlerinde başlanırsa: Hemen etki gösterir.
-
Daha geç başlanırsa: 2 gün ek korunma gerekir.
-
Doğum sonrası (21. gün itibarıyla): Anında koruma başlar.
-
Gebelik sonlandırıldıysa, ilk 5 gün içinde başlanırsa: Hemen etki eder. Sonrasında 2 gün beklenmelidir.
Diğer Doğum Kontrol Yöntemleri Ne Zaman Korur?
Haplar dışında da birçok yöntem mevcuttur. İşte sık kullanılan diğer doğum kontrol yöntemlerinin koruyuculuğa başlama süreleri:
Deri Altı Çubuk
-
Adetin ilk 5 günü içinde takılırsa anında korur.
-
Diğer zamanlarda 7 gün ek korunma gerekir.
Doğum Kontrol İğnesi
-
Adet başladıktan sonra ilk 7 gün içinde yapılırsa hemen koruma sağlar.
-
Aksi durumda etkili olması için bir hafta geçmesi gerekir.
Spiral (RİA)
-
Bakır spiral: Anında koruma sağlar.
-
Hormonlu spiral: Adetin ilk 7 gününde takılırsa hemen etki eder. Diğer zamanlarda 7 gün beklenir.
Doğum Kontrol Bandı ve Halkası
-
Adetin ilk 5 günü içinde kullanılırsa anında korur.
-
Diğer günlerde başlandığında koruma için 7 gün gerekir.
Kondom, Diyafram, Spermisit
-
Kondom ve diyafram: Doğru kullanıldığında anında koruma sağlar.
-
Spermisit: Türüne göre 10–60 dakika önceden uygulanmalıdır.
Kalıcı Yöntemler: Tüplerin Bağlanması ve Vazektomi
-
Tüplerin bağlanması: Hemen etki gösterir.
-
Vazektomi: Koruma yaklaşık 12 haftada başlar. Bu süre boyunca ek yöntem gerekir.
Sık Sorulan Sorular
Doğum kontrol hapı ilk gün alınırsa korur mu?
Evet. Adetin ilk 5 günü içinde alınırsa genellikle anında koruma sağlar.
Mini hapla kombine hap arasındaki fark nedir?
Kombine haplar östrojen ve progesteron içerirken, mini haplar sadece progesteron içerir. Mini haplar emziren kadınlar için daha uygundur.
Haplar unutulursa ne olur?
Hap unutulduğunda, türüne göre değişen şekilde ek önlemler alınmalıdır. Genelde 1–2 gün içinde alınmazsa koruma azalabilir.
Hangi doğum kontrol hapının size en uygun olduğuna ve ne zaman başlayacağınıza karar vermek için mutlaka bir kadın doğum uzmanına danışın. Senin de bu konuda ne düşündüğünü duymak isterim, yorumlarda buluşalım!